Phân tích bài Hạnh Phúc Của Một Tang Gia

Gia sư Thành Tài tiếp tục phân tích tác phẩm Hạnh phúc của một Tang Gia. Xin mời các em học sinh cùng chú ý theo dõi nhé.

HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH

HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA

PHẦN I. Hướng dẫn viết mở bài hạnh phúc của một tang gia

I. TÌM HIỂU CHUNG BÀI HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA

1. Tác giả Vũ Trọng Phụng

* Cuộc đời:

- Vũ Trọng Phụng (1912 – 1939) sinh tại Hà Nội trong một gia đình nghèo.

- Quê: tỉnh Hưng Yên.

- Cuộc sống chật vật, bấp bênh bằng nghề viết văn, viết báo. Vũ Trọng Phụng mắc bệnh lao, nhưng không có điều kiện chạy chữa và mất tại Hà Nội.

* Phong cách sáng tác:

- Ông là cây bút có sức sáng tạo dồi dào. Không đầy mười năm viết văn, ông đã để lại một khối lượng tác phẩm đồ sộ.

- Sáng tác của ông toát lên niềm căm phẫn mãnh liệt cái xã hội đen tối, thối nát đương thời. Ông có đóng góp to lớn vào sự phát triển của văn xuôi Việt Nam hiện đại.

- Tác phẩm: Cạm bẫy, Số đỏ, Trúng số độc đắc…

* Nhận định về Vũ Trọng Phụng:

- Nhận định về văn chương Vũ Trọng Phụng, nhà nghiên cứu phê bình văn học Vũ Tuấn Anh cho rằng: “Ông là một hiện tượng văn chương đặc biệt. Đặc biệt trong tính độc sáng của nó, đặc biệt trong sự không thể trộn lẫn với ai trong cả cuộc đời và văn nghiệp”.

2. Tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia
a. Hoàn cảnh sáng tác:

- “Số đỏ” được viết năm 1936, đang trong thời kì Pháp thuộc, xã hội Việt Nam đang có sự đảo lộn các giá trị.

- Đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” thuộc chương XV của tiểu thuyết “Số đỏ”.

- Chủ đề: vạch trần bản chất nhố nhăng, giả dối, vô đạo đức của những kẻ thuộc giới thượng lưu trong xã hội đương thời, bày tỏ sự căm phẫn khi mọi giá trị bị đảo lộn.

b. Tóm tắt truyện:

“Hạnh phúc của một tang gia” xoay quanh câu chuyện của một người chết là cụ Cố Hồng. Cụ chết để lại cho con cháu cơ hội để khoe mẽ với thiên hạ những nghịch lý của “thế hệ con cháu” hiếu thảo bằng những bộ trang phục âu hóa nửa tây nửa ta lẫn những trò bịp bợm. Cái đám ma to tát cụ cố Hồng là một cuộc diễu hành của buổi lễ hội di động bằng mọi trò hề của tầng lớp trung thượng lưu. Qua đoạn trích, tác giả đã phơi bày những trò nhố nhăng, phi đạo đức, là bức tranh toàn cảnh của xã hội đương thời đầy thối nát lúc ấy.

3. Sơ đồ tư duy tóm tắt tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia

Xem thêm: Gia sư môn Văn

PHẦN II. Hướng dẫn viết thân bài hạnh phúc của một tang gia

II. ĐỌC - HIỂU TÁC PHẨM HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA

1. Chân dung biếm họa

Cái chết của cụ cố tổ mang lại niềm vui lớn cho cả đại gia đình: tờ di chúc đã tới lúc được thực hiện. Từ đó bộc lộ chân dung hài hước của những nhân vật trào phúng:

a. Ông Phán mọc sừng: hám lợi, vô liêm sỉ

- Có công đạo diễn dẫn đến cái chết của cụ cố tổ.

- Mừng vì được bố vợ chia cho một ngàn đồng và vì giá trị cặp sừng trên đầu mình quá lớn “được cụ cố Hồng nói nhỏ vào tai rằng sẽ chia cho con gái và rể thêm một số tiền là vài nghìn đồng”

-> Điều đáng cười: Gã đàn ông bị vợ cắm sừng mà không thể làm gì, không biết nhục, trái lại còn tự hào về “giá trị đôi sừng hươu vô hình”.

b. Cụ cố Hồng: háo danh và ngu ngốc

- Mơ ước được lên chức cụ cố trong mắt thiên hạ.

- Câu nói được lặp lại nhiều lần: “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi!”

- Cha vừa nằm xuống, cụ đã nằm “nhắm nghiền mắt lại để mơ màng đến lúc cụ mặc đồ xô gai, lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc, vừa khóc mếu…” diễn trò già nua ốm yếu giữa phố đông người để cả thiên hạ phải chỉ trỏ, trầm trồ...

- Nếu người chết có nhiều con cháu và con cháu càng khôn lớn bao nhiêu càng được coi là gia đình có phúc bấy nhiêu. Do đó, để được khen, cụ cố Hồng cố tình tỏ ra già yếu, mặc dù mới 50 tuổi

-> điển hình cho loại người ngu dốt, háo danh.

c. Văn Minh: hám lợi nhưng tỉnh táo

- Nhà cải cách y phục Âu hóa, được dịp lăng xê những mốt y phục táo bạo nhất.

- “Đăm đăm chiêu chiêu”, “vò đầu rứt tóc”, nhưng không phải vì cái chết của cụ tổ mà vì có 2 điều băn khoăn: làm thế nào để cái chúc thư kia sơm đi vào thời kì thực hành và xử trí với Xuân Tóc Đỏ ra sao khi hắn có hai cái tội nhỏ, mà “một cái ơn to”.

-> Cái đáng cười: thái độ, vẻ mặt ấy vô tình lại rất “hợp thời trang”, “đúng cái mặt một người gia đình đương là tang gia bối rối”

-> Chỉ nghĩ đến tiền, nghĩ đến những món lợi to lớn mà di chúc đem lại.

d. Vợ Văn Minh:

- Háo hức vì được mặc những bộ đồ tang đúng mốt.

e. Cô Tuyết:

- Vui sướng vì được dịp mặc bộ y phục ngây thơ để cho thiên hạ biết mình chưa đánh mất cả chữ Trinh, đồng thời “trên mặt lại hơi có một vẻ buồn lãng mạn rất đúng mốt một nhà có đám” - nỗi buồn vì không thấy bạn trai, chứ cũng không phải vì ông mất.

-> Cái chết của cụ cố tổ là cơ hội, là sàn diễn thời trang để bà Văn Minh và Tuyết chưng diện à phô bày sự lố bịch, thiếu văn hóa, vô đạo đức của hai con người này.

f. Cậu Tú Tân:

- Cậu Tú Tân có cơ hội trình diễn tài nghệ chụp ảnh.

- Sướng điên người lên vì được dùng đến cái máy ảnh mới mua -> Hài hước: mong ông chết để có cơ hội hiếm mà thực hiện thú chơi, sở thích chụp ảnh của mình. Vô tâm, đáng lên án.

g. Bạn bè cụ Cố Hồng:

- Vui sướng vì được dịp trưng ra những huân huy chương, trưng ra những bộ râu ria đủ loại, nhất là cảm động hơn việc nghe những tiếng kèn ai oán của đám tang là được “trông thấy làn ra trắng thập thò trong làn áo voan trên cánh tay và ngực Tuyết”. -> Sự phô trương không đúng lúc, đúng chỗ: đến đám ma mà các cụ như đi hội, đám ma mà thành hội thi huân chương, hội thi râu của các cụ. Và cái vẻ uy nghĩ, trưởng giả chỉ là cái vỏ giấu bên trong bản chất “dê cụ”.

=> Gia đình có tang nhưng ai cũng háo hức. Đó là cái gia đình đại bất hiếu, bất nhân bất nghĩa. Những kẻ được coi là “âu hóa, văn minh” thực chất chỉ là một lũ đồi bại về đạo đức. Cả xã hội thượng lưu ấy đều giả dối, lố lăng, vô đạo đức.

3. Cảnh “đám ma gương mẫu”

* Cảnh đưa tang:

- Đám ma to chưa từng thấy ở đất Hà Thành, có đủ kiệu bát cống, lợn quay đi lọng, vài ba trăm câu đối ... vài ba trăm người đi đưa đám...

- Tổ chức “theo cả lối ta, tàu, tây...” -> Khoe sang, khoe giàu một cách lố bịch và hợm hĩnh. Đám ma hổ lốn

- Cảnh đưa tang ầm ĩ, om sòm, nhốn nháo, loạn xạ... “đi đến đâu làm huyện náo đến đấy”

- Người đi đưa: đủ mọi thành phần, trai gái, già trẻ, từ cảnh sát tới sư sãi, từ thằng lưu manh tới nhà cải cách, đốc tờ đến nhà thiết kế thời trang... Đáng chú ý là hai đám:

+ Đám bạn cụ cố Hồng: những bậc trưởng lão đang biến đam tang thành hội thi huân chương và thi râu

+ Đám giai thanh gái lịch: bạn của cô Tuyết, bà Văn Minh, cô Hoàng hôn... đang biến đám ma thành nơi “hò hẹn” để chim nhau, để cười tình với nhau, chê bai nhau, bình phẩm nhau, ghen tuông nhau, hò hẹn nhau...” với những lời lẽ thổ tục...

-> hành vi, dáng điệu, ngôn ngữ hài hước thể hiện sự giả dối, lố bịch.

- Dân hàng phố hai bên đường: “nhốn nháo cả lên khen dám” chú ý đặc biệt vào những kiểu quần áo tang của tiệm may Âu hóa”.

-> bát nháo, không phân biệt đúng sai, phải trái, văn hóa và vô văn hóa, thật giả, chủ yếu thỏa mãn sự hiếu kì mà không cần biết có hợp hoàn cảnh hay không.

- “Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu...”.

- Giọng văn mỉa mai, thủ pháp cường điệu hóa (người chết mỉm cười gật gù cái đầu). Vũ Trọng Phụng đang giễu cợt những người tổ chức và tham gia đám tang. Nhà văn dùng lối nói phản ngữ (hiểu ngược lại): cái mỉm cười sung sướng, cái gật gù hiểu ra?

- Điệp khúc “Đám cứ đi” ... có ý nghĩa hài hước đặc biệt. “Đám cứ đi” ... là đám ma đồ sộ, cái dòng người đông đúc đi sau quan tài cứ đi, nhìn bề ngoài là đám ma đang chuyển động đến huyệt. Nhưng quan sát sâu từng con người, từng cử chỉ lén lút, từng câu hỏi thì thầm, rỉ tai nhau, thì thấy đây không phải đi đưa đám ma, mà đi trong một đám rước, rất vui, rất khoái trá, hạnh phúc...

-> Phơi bày cái giả dối, bịp bợm vô đạo đức của xã hội thượng lưu đang hãnh tiến, đắc chí? Phơi ra đóng đinh nó lên để người đời nguyền rủa, từ đó tống khứ nó ra khỏi cuộc sống này.

* Cảnh hạ huyết

- Xuân tóc đỏ cầm mũ nghiêm trang một cách giả vờ.

- Cụ cố Hồng ho khạc, mếu máo và ngất đi.

- Cậu Tú Tân biểu diễn chụp ảnh, “bắt bẻ từng người một, hoặc chống gậy, hoặc gục đầu, hoặc cong lưng, hoặc lau mắt như thế này thế nọ... để cậu chụp ảnh kỉ niệm lúc hạ huyệt” -> dàn cảnh, đóng kịch, giả dối.

- Ông Phán mọc sừng: cứ oặt người đi khóc to bằng những âm thanh lạ: hứt!..hứt...hứt... Và trong lúc tỏ ra đau đớn nhất, ông cháu rể quý hóa đã tranh thủ tiến hành một vụ mua bán, đổi chác, dúi vào....- chúng buôn bán mặc cả với nhau ngay trên xác người thân của mình.

=> Đám tang diễn ra như một tấn đại hài kịch nói lên sự lố lăng, đồi bại của xã hội tư sản thượng lưu thời trước cách mạng. Quả thực đó là một đám ma gương mẫu cho sự giả dối, hợm hĩnh, háo danh của một gia đình giàu sang mà bất hiếu, bất nghĩa.

PHẦN III. Hướng dẫn kết bài hạnh phúc của một tang gia

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung:

- Nhà văn phê phán mãnh liệt bản chất giả dối, lố lăng, đồi bại của xã hội thượng lưu ở thành thị trước CMT8.

- Vạch trần sự xấu xa của cái gọi là “Âu hóa, văn minh” mà kẻ thù đang khuyến khích lợi dụng lúc bấy giờ. Đoạn trích cũng gióng lên tiếng chuông cảnh tỉnh về sự xuống cấp đạo đức của một bộ phận người dẫn trong xã hội Việt Nam.

2. Nghệ thuật:

- Từ một tình huống trào phúng cơ bản nhà văn triển khai mâu thuẫn theo nhiều tình huống khác nhau tạo nên một màn đại hài kịch phong phú và rất biến hoá.

- Kết hợp tương phản, đối lập với cường điệu, nói ngược, nói mỉa... để tạo nên những bức chân dung biếm họa, những sự thật phi lí mà hợp lí, lật tung cái mặt nạ của bọn đạo đức giả.

MỞ RỘNG: CÁC NỘI DUNG CÓ THỂ XEM THÊM

1. Hướng dẫn phân tích các bài Văn và Thơ cho kỳ thi THPT

1. 1 Các bài phân tích Văn

+ Hạnh phúc của một tang gia - Vũ Trọng Phụng

+ Chí Phèo của Nam Cao

+ Hai đứa trẻ của Thạch Lam

+ Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân)

+ Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

+ Ông già và biển cả của HÊ-MINH-UÊ

+ Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

+ Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân

+ Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu